Uitgereik deur Siyakudumisa Zicina namens die Stigting 13/08/2024

Inleiding:

Hierdie is die vierde artikel in die reeks wat fokus op die impak van Westerse verkiesings op Suid-Afrika. Die eerste artikel het na die Amerikaanse verkiesings gekyk, die tweede na die Franse en die derde na Europa in die algemeen. Hierdie artikel poog om die toekoms van Verenigde Koninkryk (“VK”) en Suid-Afrika se verhouding te ondersoek nadat Keir Starmer se Arbeidersparty met ‘n groot meerderheid aan bewind gekom het nadat die party vir 14 jaar op die opposisiebanke was.

VK-SA-bande: Van Kolonie, Vyand tot Vennoot?

“Suid-Afrika se verhouding met Brittanje was en is steeds mees kompleks, maar tog baie belangrik”, sê Gustavo De Carvalho, senior navorser by die Suid-Afrikaanse Instituut vir Internasionale Aangeleenthede (“SAIIA”). Die bande tussen die twee lande kan teruggevoer word na die laat 18^de eeu. Een verslag meld dat Brittanje se verhouding met Suid-Afrika in 1795 begin het, wat die land ‘n Britse kolonie gemaak het tot sy onafhanklikheid in 1961. Suid-Afrika se betrekkinge met Brittanje het gespanne geraak tydens Apartheid namate internasionale druk teen die regering toegeneem het. Dit het egter verander nadat voormalige president FW de Klerk sy party (“Nasionale Party”) se vasberadenheid om apartheid te beëindig op 2 Februarie 1990 aangekondig het.

Vandag deel die twee lande sterk bilaterale betrekkinge wat strek van kulturele bande tot handelsvennootskappe. (Suid-Afrika is een van die VK se grootste handelsvennote in Afrika.) Terwyl die stigtingsdinamika tussen die twee nasies nie ‘n vennootskap toegelaat het nie, vertel hul verhoudings ‘n merkwaardige verhaal van die handhawing, voortsetting en verbetering van tradisionele verhoudings ten spyte van verandering. Die vraag is nou: hoe sal Starmer se administrasie die verhouding tussen die VK en Suid-Afrika beïnvloed?

Veranderinge in die VK Wat Saak Maak vir Suid-Afrika:

Die herstel van bilaterale betrekkinge met die “Global South” bly een van die top drie prioriteite vir Starmer se administrasie, sê Alex Vines, hoof van Chatham House se Afrika-program. Die Arbeidersparty beweer binne sy manifes dat hy poog om “… ‘n nuwe benadering tot die Afrika-kontinent te lewer om geleenthede vir wedersydse langtermynvoordele te bevorder“, ‘n benadering wat beslis nie sy jarelange vennoot, Suid-Afrika, sal uitsluit nie. Inderdaad, Starmer se administrasie blyk entoesiasties te wees oor die verbetering van bande tussen die VK en Suid-Afrika nadat die Eerste Minister op 7 Julie 2024 ‘n oproep aan president Ramaphosa gedoen het om sy belange in die versterking van betrekkinge met Pretoria uit te spreek.

Brittanje se nuwe benadering tot Suid-Afrika blyk die volgende te  prioritiseer:

• Versterk en verbeter diplomatieke, kulturele en politieke bande tussen die VK en Suid-Afrika – pogings oor hierdie prioriteit is reeds aan die gang, aangesien die Suid-Afrikaanse Minister vir Internasionale Betrekkinge en Samewerking, Ronald Lamola, van plan is om Londen te besoek om sy Britse eweknie te ontmoet.
• Versterk handelsbetrekkinge tussen die VK en Suid-Afrika vir ekonomiese groei en die uitwissing van ongelykheid.
• Gebruik die G20 as ‘n platform om gedeelde belange tussen die VK en Suid-Afrika te bevorder (van klimaatsveranderingprioriteite, die regverdige energie-oorgange na beleggings).

Aangesien die leiers onderneem om die VK-Suid-Afrika-verhoudinge oor handel, energie-oorgang en gedeelde doelwitte te verdiep, sal die winde van verandering in Brittanje beslis ‘n impak hê op Suid-Afrika se volhoubare ontwikkeling.

Afsluiting:

Wêreldwyd is daar nog baie om te sien oor of 2024 die jaar is wat “demokrasie maak of breek”. Gelukkig vir Suid-Afrika en die VK het vanjaar se verkiesings nie net die onderskeie demokrasieë gemaak nie, maar dit blyk versterk het.