Uitgereik deur Ismail Joosub namens die FW de Klerk Stigting op 03/04/2025

Die FW de Klerk Stigting erken die aanvaarding van die nasionale begroting deur die Nasionale Vergadering, wat met 194 stemme ten gunste en 182 teen gestem is, sonder enige onthoudings. Daarna is die Nasionale Tesourie nou opdrag gegee om binne 30 dae alternatiewe inkomstebronne van R31,5 miljard te identifiseer. Dit sal die voorgestelde BTW-verhogings vervang en die besluit om nie persoonlike inkomstebelastingvlakke vir inflasie aan te pas nie.

Die debat oor die begroting het die sterk verdeeldheid binne die Parlement aan die lig gebring. Die ANC, ActionSA en die IFP het die fiskale raamwerk gesteun, terwyl die DA, EFF en MK Party sterk teenkanting uitgespreek het, met beide prosedurele en inhoudelike besware. Die DA het ook aangedui dat dit sy betrokkenheid by die Regering van Nasionale Eenheid (“RNE”) hersien, met ‘n aankondiging wat binnekort verwag word. Verder het die EFF en MK Party regsuitdagings ingedien, en aangevoer dat die parlementêre proses nie voldoen het aan die Wysigingsprosedure vir Geldwetsontwerpe en Verwante Aangeleenthede Wet van 2008 nie. Die Speaker van die Parlement het egter duidelik gemaak dat die gevolgde proses in ooreenstemming was met die Vergadering se reëls en parlementêre prosedures.

Die breër fiskale uitdagings hou steeds aan. Met die uitgestelde BTW-verhoging en onsekerheid oor alternatiewe inkomstemaatreëls, is daar groot kommer dat hierdie besluite huishoudelike begrotings en algehele ekonomiese stabiliteit negatief kan beïnvloed. Die vermoë van die Parlement en die uitvoerende gesag om hierdie uitdagings vinnig en doeltreffend aan te spreek, sal ‘n belangrike toets wees vir bestuur onder die RNE-raamwerk.

“Die debat oor hierdie Begroting beklemtoon die diep verdeeldheid binne die Parlement en die voortdurende fiskale uitdagings wat ons as ‘n nasie in die gesig staar,” sê Christo van der Rheede, Uitvoerende Direkteur van die FW de Klerk Stigting. “Dit is van kardinale belang dat alle besluite wat in die Begrotingsproses geneem word, gegrond is op beginsels van regverdigheid, deursigtigheid en langtermyn volhoubaarheid.”

Ismail Joosub, Bestuurder van Grondwetlike Bevordering by die FW de Klerk Stigting, het afgesluit: “Die komende weke sal deurslaggewend wees in die bepaling van die stabiliteit van die Regering van Nasionale Eenheid en om te verseker dat Suid-Afrika ‘n volhoubare fiskale pad volg.”

Die FW de Klerk Stigting herhaal die belangrikheid van gesonde fiskale bestuur, soos uiteengesit in artikel 215 van die Grondwet, wat bepaal dat nasionale inkomste en uitgawes doeltreffend bestuur moet word. Die Stigting beklemtoon ook die relevansie van artikel 195, wat aanspreeklikheid en deursigtigheid in openbare administrasie vereis. Hierdie grondwetlike beginsels moet Suid-Afrika se benadering tot fiskale beleid en bestuur rig, om te verseker dat besluite alle Suid-Afrikaners regverdig bevoordeel.