By ’n vergadering van die metroraad verlede week het die burgemeester van Pretoria/Tshwane, Kgosientso Ramokgopa – rakende die voortslepende hofsaak teen AfriForum ten opsigte van straatnaamveranderinge – gesê dat geen hof die toekoms sal definieer nie. Ramokgopa het voorts gesê dat hulle nie gekeer sal kan word nie en dat hulle daarvan oortuig is dat hulle in die hof sal wen danksy die korrektheid wat deur die ANC verteenwoordig word. Ramokgopa het ook aangedui dat niemand in die ANC se pad sal staan ten opsigte van die voorgestelde naamsverandering van Pretoria na Tshwane nie.
Die Minister van Kuns en Kultuur, Paul Mashatile, het ook verlede week in Johannesburg aangedui dat sekere standbeelde by die Uniegebou verskuif kan word om plek te maak vir ’n standbeeld van voormalige president Nelson Mandela ter waarde van R8.4 miljoen. Daar word beweer dat die departement die standbeeld van voormalige president JBM Hertzog wil skuif. Mashatile het aangedui dat dit deel vorm van die regering se voortgesette werk om nuwe simbole en monumente bekend te stel wat Suid-Afrika se nuwe samelewing weerspieël. Mashatile het afgesluit deur te sê dat alles by die Uniegebou op erfenis neerkom en dat hulle om daardie rede niks sal vernietig nie, maar dat dit moontlik nodig sal wees om`n paar dinge te skuif.
Soortgelyke verklarings is vroeër vanjaar in die Parlement gemaak betreffende die standbeeld van Generaal Louis Botha by die ingang van die Parlement in Kaapstad.
Alhoewel die bekendstelling van nuwe simbole en monumente regdeur Suid-Afrika om ons nuwe samelewing te weerspieël, verwelkom word en noodsaaklik is, verklaar die voorrede tot ons Grondwet dat die mense van Suid-Afrika die ongeregtighede van ons verlede erken en diegene wat gely het vir geregtigheid en vryheid in ons land, vereer. Die Handves van Regte waarborg ook dat ons almal gelyk is, met inbegrip van kulturele gelykheid soos verskans in artikel 9(3).
In ons grondwetlike dispensasie behoort die behoud van die kunste, kultuur en erfenis van al ons Suid-Afrikaners inklusief te wees, nie eksklusief nie. Die hersiene Witskrif oor Kuns en Kultuur van 2013 – wat die Minister weer eens onderskryf het tydens ’n onlangse werkswinkel in Kaapstad – voer uitdruklik aan dat waar aangeleenthede betreffende die kunste, kultuur en erfenis ter sprake is, kulturele takt nodig is.
Kulturele takt en die Grondwet vereis van die regering om die kulture en geskiedenis van al ons mense, verenig in ons verskeidenheid, te respekteer. Al ons gemeenskappe het leiers gelewer wat op hul eie manier positiewe bydraes gelewer het tot die geskiedenis van Suid-Afrika.
JBM Herzog is een só ’n voorbeeld. Gedurende die Boereoorlog van 1899 – 1902 het hy gevorder tot generaal en die assistent-hoofkommandant van die Oranje-Vrystaat se militêre magte. Hy het bekend geword as ’n brawe en vindingryke leier van die guerrillamagte wat voortgegaan het met die stryd teen die Britte. Hy het – oortuig van die nutteloosheid van verdere bloedvergieting – die Verdrag van Vereniging in Mei 1902 onderteken.
Louis Botha het in die Boereoorlog (1899 – 1902) geveg as ’n generaal wat beïndruk het met sy leierskaps- en vegvermoë by Colenso en Spioenkop. Hy het gevolglik ’n belangrike rol gespeel in die stigting van die Unie van Suid-Afrika binne die grense waarin ons mense steeds woon.
Ramokgopa se verklaring bevraagteken ook sy aanvaarding van die oppergesag van die reg. Hy het sekerlik nie bedoel om te sê dat die ANC nie gehoor sal gee aan die beslissings van die Hof nie? Die voorrede tot die Grondwet verklaar dat die mense van Suid-Afrika diegene wat gewerk het daaraan om ons land te bou en ontwikkel, respekteer, en glo dat Suid-Afrika behoort aan almal wat daarin woon, verenig in ons verskeidenheid. Ongeag van ons verskillende kulturele en erfenis, moet ons almal mekaar se kultuur en erfenis op gelykmatige wyse respekteer. Ons Grondwet vereis dit, en dit sal ’n groter bydrae maak tot die regstelling van die ongeregtighede van die verlede en die bou van kulturele brûe na die toekomstige erfenis van alle Suid-Afrikaners.
deur Adv Jacques du Preez, FW de Klerk Stigting
