Die grondliggende bepalings van die Grondwet is duidelik wat die gebruik van Suid-Afrika se 11 amptelike tale betref – met inbegrip van Afrikaans. Die regbank – wat geregtigheid uitoefen as ‘n afdeling van die regering – word gebind deur artikel 6(3) van die Grondwet wat verklaar dat “nasionale en provinsiale regerings enige bepaalde amptelike tale vir regeringsdoeleindes [kan] aanwend, met inagneming van gebruik, doenlikheid, koste, streeksomstandighede en die ewewig van die behoeftes en voorkeure van die bevolking as geheel of in die betrokke provinsie…”. Daar is egter ‘n gebiedende bepaling dat “die nasionale regering en elke provinsiale regering…minstens twee amptelike tale [moet] gebruik.”
Alhoewel die gebruik van ‘n enkele taal hofverrigtinge sou bevorder, sal dit ongrondwetlik wees. Dit sal die grondwetlik bepaalde veeltalige- en multikulturele karakter van Suid-Afrika verder erodeer, sowel as die grondwetlike vereiste dat alle amptelike tale gelykheid van aansien moet geniet. Die gebruik van ons amptelike tale behoort nie bepaal te word deur administratiewe gerief nie – maar wel deur die feit dat die grondwetlike erkenning van die taal en kultuur van al ons burgers ten nouste met hul menswaardigheid verband hou.
Regter Pretorius is reg – Afrikaans behoort nie ‘n meer begunstigde status te geniet as enige van die ander amptelike tale nie. Die oplossing is egter nie om Afrikaans te verwyder nie, maar om die voorwaarde in artikel 6(2) van die Grondwet uit te voer, wat die regering gebied om “praktiese en daadwerklike maatreëls [te] tref om die status van die inheemse tale van Suid-Afrika te verhoog en hul gebruik te bevorder.” Eerder as die aftakeling van die billike behandeling en gelykheid van aansien van Engels en Afrikaans as hoftale, moet meer gedoen word wat die bevordering van al ons amptelike tale as hoftale betref. Engels – in vergelyking met Afrikaans en die ander amptelike tale – is nie ‘n inheemse Suid-Afrikaanse taal nie. Om dit op te hef as die enkele taal van prosesreg en oorkonde in die howe sal onversoenbaar wees met die Grondwet. Dit sal nie ‘n veeltalige en multikulturele regbank bevorder nie, en ook nie die veeltalige en multikulturele gees van ons nasie nie.lagte.
Deur Adv Jacques du Preez, FW de Klerk Stigting
