Uitgereik deur Ismail Joosub namens die FW de Klerk Stigting, op 11/04/2024

Die afwesigheid van duidelike definisies in die Onteieningswetsontwerp is verontrustend: “Eiendom is nie beperk tot net grond nie. Dit beteken dat alle eiendom insluitend idees, klere, motors en huise binne die bestek van hierdie Wetsontwerp val en (sonder vergoeding) onteien kan word,” sê Ismail Joosub, Regsbeampte by die FW de Klerk Stigting.

Die Bankvereniging van Suid-Afrika (“Basa”) het aangedring dat die definisie van eiendom wat onteien kan word, beperk moet word tot tasbare eiendom. “Intellektuele eiendom moet beskerm word,” het Basa gesê, terwyl hulle byvoeg dat vae definisies oor eiendom, openbare belang en openbare doel, beleidsonsekerheid skep.

“Die definisies van ‘openbare belang’ en ‘openbare doel’ is baie wyd en verhoed selfs nie dat eiendom onteien kan word om aan ‘n openbare behoefte te voldoen ook in internasionale kontrakte waar SA ‘n vennoot van is,” sê Daniela Ellerbeck, Bestuurder van Grondwetlike Programme by die Stigting.

Hierdie dubbelsinnigheid wat deur die Wetsontwerp geskep word, is vrugbare grond vir misbruik, ongeag die versekerings dat dit oordeelkundig gebruik sal word. Dit verleen uitgebreide magte aan die Staat om eiendom (sonder vergoeding) te onteien sonder voldoende kontrole en balans, wat die pad baan vir misbruik en uitbuiting Dit ondermyn eiendomsregte en vertroue, insluitend regspraak.

Die Stigting dring daarop aan dat President Cyril Ramaphosa die bevoegdhede uitoefen wat die Grondwet hom gee om hierdie wet na die Parlement vir heroorweging terug te stuur, om te verhoed dat ons oor die afgrond van ekonomiese en konstitusionele onsekerheid stort.