In ses artikels wat onlangs op Politicsweb verskyn het, het prof Koos Malan ‘n kundige ontleding gegee van baie van die probleme waarmee die Grondwet te kampe het.

Hy is duidelik nie ‘n aanhanger van die 1996-Grondwet nie. Hy bevraagteken die wysheid van diegene wat hul vertroue in die vooruitsig gestel het dat dit ‘vrede, versoening en die beskerming van regte vir almal’ sou inlei en waarborg. ‘

Die 75 jaar sedert die einde van die Tweede Wêreldoorlog in Europa was die merkwaardigste tydperk in die geskiedenis van die mens. Hulle het ondenkbare ekonomiese groei; ‘n ontploffing in tegnologie; en ‘n enorme uitbreiding van ons begrip van die heelal, van die lewe en van onsself ervaar. Die menslike toestand het vinniger verbeter as op enige tydstip in die geskiedenis – hetsy gemeet aan ekonomiese welstand, lang lewe, opvoeding of vryheid.

Dit het ook Suid-Afrika heeltemal verander.

In hierdie artikel sal gekyk word na die faktore wat die verloop van gebeure gedurende die afgelope 26 jaar van die ANC-bewind bepaal het. Dit sluit die stryd om posisie tussen die verskillende faksies in die Alliansie; die stryd tussen ideologie en pragmatisme; en die versoeking om politieke mag na persoonlike verryking te verdraai.

Die eerste twee jaar van ANC-bewind het die aanbreek van die nuwe era verteenwoordig. Suid-Afrika het die Rugby Wêreldbeker gewen; Nelson Mandela het sy enorme charisma gebruik om versoening en nasionale eenheid te bevorder. Die land is regeer deur ‘n regering van nasionale eenheid (RNE) wat 90% van die kiesers verteenwoordig het.

Die skokkende toestand van plaaslike owerhede se finansies en dienslewering is welbekend. Die 2019-verslag van die Ouditeur-Generaal oor die stand van plaaslike owerhede se finansies het aangetoon dat meer as ‘n derde van die 257 munisipaliteite en 21 munisipale entiteite disfunksioneel is en dat slegs 8% ‘n skoon oudit ontvang het (teenoor 14% in 2016/17). As mens in die veral die noorde van die land in die platteland reis, is die verval van kleiner dorpe in terme van onderhoud van paaie, water en riool opsigtelik. Standerton (Lekwa) was laasjaar in die nuus toe die munisipaliteit, wat net ‘n paar kilometer van die Vaalrivier en die Grootdraai-dam is, nie in staat was om water aan die aanleg van Astral Foods kon voorsien nie.

Die FW de Klerk Stigting verwelkom die aansoek van die Helen Suzman-stigting (HSF), direk by die Konstitusionele Hof, om te verklaar dat die parlement, die president en die kabinet versuim het om hul verpligtinge ingevolge die Grondwet na te kom om wetgewing voor te berei en te aanvaar om die staat se reaksie te reguleer met betrekking tot die bedreiging wat COVID19 inhou.

Die FW de Klerk Stigting is in 1999 gestig om die Grondwet en sy waardes te bevorder en te beskerm, en om die oorgang na demokrasie in die vroeë negentigs te gedenk. Die Stigting hou daarom jaarliks ‘n Konferensie rondom 2 Februarie om oud-president FW de Klerk se geskiedkundige toespraak op daardie dag in 1990 te gedenk – toe die oorgang formeel begin is met die aankondiging dat politieke partye ontban en politieke gevangenes (waarvan Nelson Mandela die mees prominente was) vrygelaat gaan word. Hierdie Konferensie is vanjaar op Vrydag 31 Januarie in Kaapstad gehou, 30 jaar nà hierdie dramatiese toespraak.